15 Μαρτίου 2017. Εγκαταστάσεις UNESCO, Παρίσι. Περασμένες 12 και στον προθάλαμο της συνεδριακής αίθουσας, οι διοργανωτές του συνεδρίου θα αγωνιούν να ρυθμίσουν τις τελευταίες λεπτομέρειες για την υποδοχή περίπου 280 προσκεκλημένων εμπειρογνωμόνων. Το μωσαϊκό των επιστημονικών ιδιοτήτων των τελευταίων είναι πολυποίκιλο, καθώς από τον Νοέμβριο του 2016 έχουν δηλώσει πρόθεση συμμετοχής μηχανικοί, νομικοί, πολιτικοί επιστήμονες, βιολόγοι, αναλυτές δεδομένων, ειδικοί στις γεωχωρικές εφαρμογές κ.α.
Αντίστοιχα, πολυπληθής θα είναι και η παρουσία εκείνων που συμμετέχουν στη διακυβερνητική διαδικασία, με τους αξιωματούχους των φορέων παραγωγής πολιτικής και λήψης αποφάσεων να ξεχωρίζουν με την πληθωρική τους παρουσία, με τους ακαδημαϊκούς να ακονίζουν τα μολύβια τους, με τους επαγγελματίες να προσπαθούν να διαγνώσουν επενδυτικές ευκαιρίες, με τους πολίτες να θέλουν να ενημερωθούν και να συμμετέχουν και όλοι αυτοί μαζί να ανέχονται ο ένας την παρουσία του άλλου. Μεγάλη είναι και η γεωγραφική κατανομή των αιτήσεων συμμετοχής, καθώς το θέμα του συνεδρίου έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον της διεθνούς κοινότητας. Ασφαλώς τα αμήχανα χαμόγελα θα συντροφεύουν εκείνους που συμμετέχουν για πρώτη φορά στη διαδικασία, ενώ οι πιο έμπειροι θα έχουν σχηματίσει πηγαδάκια για να σχολιάσουν τις τρέχουσες εξελίξεις. Ποια είναι, όμως, η συγκολλητική ουσία αυτού του πολυδιάστατου ανομοιογενούς συνόλου;
Είναι ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός (ΘΧΣ), που αποτελεί μια διαδικασία οργάνωσης των δραστηριοτήτων που αναπτύσσονται στον θαλάσσιο χώρο. Το πεδίο συνεύρεσής τους αποτελεί το 2ο διεθνές συνέδριο για τον ΘΧΣ, που διοργανώνεται από τη Γενική Διεύθυνση Θαλάσσιας Πολιτικής και Αλιείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Διακυβερνητικής Ωκεανογραφικής Επιτροπής της UNESCO. Η φιλοξενία του από την πόλη του Παρισιού και από την έδρα της τελευταίας, βεβαίως, δημιουργεί ισχυρούς συμβολισμούς.
Από τη μια, η διεθνής κοινότητα ενεργοποιεί τα δημοκρατικά της αντανακλαστικά με την απόφασή της να επεξεργαστεί το σχεδιαστικό πλαίσιο και τον αναπτυξιακό προγραμματισμό, στην πόλη όπου ζει με τις τραυματικές εμπειρίες των τρομοκρατικών επιθέσεων. Από την άλλη, ο σχεδιασμός –ως διαδικασία ανάλυσης και σύνθεσης– εκκινεί από τον δυναμισμό και λειτουργικότητα που χαρακτηρίζει το κτήριο των εγκαταστάσεων της UNESCO στο Παρίσι, φιλοδοξώντας να τα μεταδώσει στον θαλάσσιο χώρο. Τέλος, η εμπλοκή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στη διοργάνωση αποτελεί άλλο ένα κρίσιμο στοιχείο, που καταδεικνύει τη στρατηγική της επιλογή να ηγηθεί των πρωτοβουλιών που αναπτύσσονται.
Η εννοιολογική προσέγγιση του ΘΧΣ και η ανάδειξη καλών πρακτικών αποτέλεσε αντικείμενο του 1ου διεθνούς workshop, με τον μεθοδολογικό βηματισμό για την εφαρμογή του να κωδικοποιείται το 2009 σε οδηγό που εκδόθηκε για τον σκοπό αυτό. Πλέον, η συνεργασία επικεντρώνεται στην κεφαλοποίηση της γνώσης που έχει αποκτηθεί, στη διεύρυνση της εφαρμογής του ΘΧΣ και της εργαλειακής του αξιοποίησης για την αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων, οι οποίες συνδέονται με τη φτώχεια, την ασφάλεια, την κλιματική αλλαγή κ.α. Εκτιμώ ότι το στοιχείο που θα συγκεντρώσει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι η αφήγηση που θα επικρατήσει για την κατεύθυνση που πρέπει να λάβει ο ΘΧΣ, καθώς παρατηρείται ένταση μεταξύ δυο προσεγγίσεων που αναπτύσσονται και προτάσσουν αντίστοιχα την περιβαλλοντική προστασία και την οικονομική μεγέθυνση ως κυρίαρχους πυλώνες διαμόρφωσης των πρωτοβουλιών.
Υπάρχει δυνατότητα συμφιλίωσής τους; Μπορεί να σφυρηλατηθεί η ζητούμενη εμπιστοσύνη μεταξύ των εκπροσώπων των δυο ρευμάτων, ώστε να δημιουργηθεί ένα κοινό όραμα; Ας παρακολουθήσουμε τη συνέχεια προσεκτικά, καθώς οι εξελίξεις αφορούν την και Ελλάδα, ως χώρα με εκτεταμένα θαλάσσια σύνορα που αναζητεί αναπτυξιακή προοπτική.
*Ο Δημήτρης Μπανούσης είναι Υποψήφιος Διδάκτωρ στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.