Η δημοσκόπηση αποτυπώνει τον παλμό του κόσμου, την ιδιαίτερη άποψη αλλά και την ψυχολογία του. Ανέκαθεν προεκλογικά οι δημοσκοπικές έρευνες προδιαγράφουν το εκλογικό αποτέλεσμα με ότι αυτό σημαίνει. Υπήρχαν βέβαια και περιπτώσεις όπου είχαν πέσει έξω κατά κόρον αλλά αυτό αποδίδεται συνήθως στο ποσοστό των αναποφάσιστων.
Η δημοσκόπηση είναι μια σύνθετη ερευνητική διαδικασία όπου απαιτούνται γνώσεις στατιστικής , πολιτικής επιστήμης και κοινωνιολογίας. Φαντάζει οξύμωρο πως εναρμονίζονται αυτές οι τρεις επιστήμες αλλά δεν είναι. Εκ πρώτης όψεως ο νέος φοιτητής πολιτικής επιστήμης ως κατά κόρον θεωρητικό μυαλό έρχεται σε μικρή δυσκολία πως θα συνθέσει αυτά τα τρία γνωστικά πεδία.
Αφού λοιπόν ξεπεραστούν αυτά τα εμπόδια η δημοσκόπηση γίνεται το αγαπημένο του παιχνίδι! Δεν είναι λίγες οι φορές όπου εκπλήσσεται ευχάριστα ή δυσάρεστα από τη πρώτη επαφή με το δείγμα των πολιτών, τη πολυσυλλεκτικότητα, πολυπολιτισμικότητα, βιοτικό-ηλικιακό υπόβαθρο αλλά και επαγγελματική-κοινωνική θέση.
Αν λοιπόν δε σε απογοητεύσει η μερίδα του δείγματος που αδιαφορεί, δεν συμμετέχει και συγκαταλέγεται εν κατακλείδι στην αδιευκρίνιστη άποψη-αναποφάσιστους τα ευρήματα συνήθως είναι μια ωραία πρόκληση. Αν δε, επιβεβαιωθούν κιόλας έχεις προβλέψει το μέλλον.
Αυτή είναι η μια οπτική. Υπάρχει και η άλλη όμως! Δυστυχώς πάρα πολλές δημοσκοπήσεις είναι τεχνητές δηλαδή διαμορφώνονται και αποτυπώνονται με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να λάβουμε την επιθυμητή απάντηση, εδώ έχει να κάνει με τον τρόπο διατύπωσης της ερώτησης όπου δε σου αφήνει περιθώρια να απαντήσεις κάτι διαφορετικό και σε κατευθύνει στο επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με το δημοψήφισμα.
Όσον αφορά την τεχνική όμως ιδιαίτερα στις προεκλογικές δημοσκοπήσεις όπου ως ένα βαθμό είναι και ένα εργαλείο επιρροής παρατηρεί ο αναλυτής πως ο ψηφοφόρος όπου δυσαρεστείται από τα δεξιά κινείται πιο δεξιά και από τα αριστερά πιο αριστερά. Όσοι δε ανήκουν σε κόμματα που έχουν ως βάση τους τον πυρήνα ή τη στρατικοποίηση δύσκολα μετακινούνται επομένως έχουν σταθερή και επαρκή συσπείρωση με αποτέλεσμα το ποσοστό τους να είναι για χρόνια το ίδιο χωρίς διακυμάνσεις. Βέβαια αυτή η κατάσταση κατά κάποιο τρόπο εξυπηρετεί και το όλο πολιτικό σύστημα και κυρίως τα κόμματα εξουσίας.
Φαινόμενο των τελευταίων χρόνων είναι από τη μια η πολυδιάσπαση των κομμάτων αλλά και η συνεργασία-σύμπραξη αυτών. Η εποχή των μονοκομματικών κυβερνήσεων με τα διψήφια ποσοστά και τους σταθερούς –πιστούς ψηφοφόρους έχει περάσει. Οι περισσότεροι σήμερα είναι δυσαρεστημένοι και ψηφίζουν με θυμό και χωρίς κομματική –ιδεολογική οπτική. Το εκλογικό σώμα πλέον έχει καλύτερο μορφωτικό υπόβαθρο σε σχέση με το παρελθόν παρότι η πολιτική του παιδεία συνεχίζει να υστερεί.
Για να συνδέσουμε λοιπόν όλα τα παραπάνω με τα νέα δεδομένα της τεχνολογίας έχει παρατηρηθεί πως η ραγδαία χρήση των social media και δη του twitter λειτουργεί ως μια νέα μορφή προπαγανδιστικής επιρροής των πολιτών. Τις περισσότερες φορές παρατηρούνται φαινόμενα όπου μπορεί πίσω από τέτοιου είδους λογαριασμούς να βρίσκονται μη υπαρκτά πρόσωπα με ψεύτικα προφίλ όπου περνούν μηνύματα υπέρ ή κατά κομμάτων και δυστυχώς οι ακόλουθοί τους δε το γνωρίζουν.
Επομένως όταν διενεργείται δημοσκόπηση και σε αυτό το δείγμα του πληθυσμού από τη μια στιγμή στην άλλη μπορεί να αλλάξουν τα δεδομένα και ο δημοσκόπος ερευνητής να έχει αποκλίσεις στα δεδομένα αφού σε λίγα μόνο λεπτά μπορεί να επηρεαστεί ο ψηφοφόρος αναλόγως. Κάτι παρόμοιο είχε γίνει και πριν εκλεγεί ο Τραμπ στην Αμερική. Εν ολίγοις εκλέχθηκε από το Διαδίκτυο!
Το στατιστικό λάθος προφανώς και υφίσταται αλλά οι τεράστιες αποκλίσεις που μπορεί να εμφανιστούν δυστυχώς σηματοδοτούν άλλα πράγματα όπως αθέμιτο ανταγωνισμό , παραπλάνηση, αποπροσανατολισμό και χειραγώγηση ακόμη και μέσω της τεχνολογίας όπου η πληροφορία μπορεί να διαστρεβλωθεί εύκολα.
Τέλος, ο σύγχρονος πολίτης οφείλει να είναι συνειδητοποιημένος, ενημερωμένος και προσεκτικός στις επιλογές του. Από την άλλη ο δημοσκόπος οφείλει να είναι καταρτισμένος , ακέραιος, άμεμπτος και αντικειμενικός.
Άλλωστε όπως έχει αναφέρει και στο παρελθόν ο Αβραάμ Λίνκολν: «Με μια σφαίρα μπορείς να σκοτώσεις τον εχθρό σου. Με την ψήφο σου μπορείς να σκοτώσεις το μέλλον των παιδιών σου. Άρα η ψήφος είναι πιο δυνατή από τη σφαίρα!»
* Η Μένια Τζιοβάρα είναι πολιτική επιστήμονας Νομικής Αθήνας με ειδίκευση στη δημόσια διοίκηση