Τις τελευταίες ημέρες, παρακολουθούμε όλοι με κομμένη την ανάσα, είναι η αλήθεια, τη διαδικασία διαπραγμάτευσης της ελληνικής κυβέρνησης με τους δανειστές και την προσπάθεια για μια συμφωνία συμβιβασμό με τους εταίρους, ώστε ν' αποφευχθεί η άτακτη χρεωκοπία καθώς και η έξοδος από την Ευρωζώνη, με συνέπειες καταστροφικές κατά τη γνώμη μου, για την ελληνική κοινωνία. Παρόλο που ζούμε οριακές καταστάσεις, η ελληνική κυβέρνηση και η στάση της δικαιολογούν πλήρως τη θεωρία των παιγνίων, ιδίως στα μη συνεργατικά παίγνια.
Η επιστήμη απέδειξε ότι όλα τα παίγνια µε ορισμένο αριθµό παικτών και στρατηγικών μπορούν να έχουν ορθολογική λύση. Μάλιστα ο διάσημος μαθηματικός John Nash, έδειξε ότι σε κάθε στατικό παίγνιο δύναται να υπάρξει τουλάχιστον μία κατάσταση ισορροπίας, που σημαίνει ότι υπάρχουν επιλογές στρατηγικής οι οποίες δίνουν τη βέλτιστη απόδοση και για τα δύο εμπλεκόμενα μέρη, δηλαδή και για τους δύο παίκτες. Επίσης είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε μέσω της θεωρίας, ότι κανένας παίκτης δεν μπορεί να πετύχει καλύτερη απόδοση μεταβάλλοντας τη στρατηγική του, όταν η στρατηγική του έτερου παίκτη παραμένει αμετάβλητη. Εκτός από αυτό μια βασική προϋπόθεση είναι η συμμετρία πληροφόρησης, που σημαίνει ότι και οι δύο πλευρές έχουν πρόσβαση στα δεδομένα, γεγονός που ισχύει στην προκειμένη περίπτωση καθώς τα δεδομένα και τα μεγέθη της ελληνικής οικονομίας οι δανειστές τα γνωρίζουν πλήρως για να μην πω καλύτερα και απ’την ελληνική πλευρά.
Με βάση τα παραπάνω, μόνο με συγκεκριμένη μετακίνηση των δύο πλευρών, χωρίς πλήρη αλλαγή στρατηγικής, μπορεί να επιτευχθεί η ορθολογική συμφωνία, ή ισορροπία Nash, ή διαφορετικά έντιμος συμβιβασμός, όπως συχνά πυκνά περιγράφεται. Με λίγα λόγια, η εμμονή της ελληνικής κυβέρνησης σε συγκεκριμένα ζητήματα, όπως οι συντελεστές ΦΠΑ και το ύψος των συντάξεων, με αμετάβλητη την στρατηγική της Κομισιόν και του ΔΝΤ, οδηγεί σε μη συνεργατικό παίγνιο και σε απώλεια και για τις δύο πλευρές, με τραγικές όμως συνέπειες για την ελληνική πλευρά.
Η μόνη λύση που μπορεί άμεσα να οδηγήσει σε ορθολογική ισορροπία συνεργατικού παιγνίου, είναι η τεχνική συμφωνία, με συγκεκριμένες παραχωρήσεις και των δύο μερών, αλλά κυρίως της ελληνικής, καθώς ήδη έχει υποστεί και τη μεγαλύτερη ζημία στο παίγνιο, με την παρατεταμένη οικονομική αβεβαιότητα. Η θεωρία αλλά και η εμπειρία έχει δείξει ότι μετά από διαδοχικές απώλειες του ενός παίκτη, στην προσπάθεια επίτευξης ευσταθούς ισορροπίας, επιλέγεται η πρώτη δυνατή προσφορά που δίνεται από τον έτερο παίκτη, έστω και με ελάχιστη μετακίνηση, μη μεταβάλλοντας τη στρατηγική του. Κάθε επόμενη κίνηση και τακτική διαπραγμάτευσης, προκαλεί τον ένα παίκτη, δηλαδή τους δανειστές, βλέποντας το μέγεθος των απωλειών του άλλου παίκτη, δηλαδή την Ελλάδα, να μην αλλάξει καν, ούτε στο ελάχιστο άποψη και στρατηγική, οδηγώντας φυσιολογικά το παίγνιο σε μη ισορροπία και ρήξη.
Συμπερασματικά, η συμφωνία και η ισορροπία που πρέπει να επιτευχθεί και μπορεί έστω και την ύστατη ώρα να γίνει, είναι η λεγόμενη minmax ισορροπία, που αποτελεί και την ανώτερη τιμή του παιγνίου. Αυτό τι σημαίνει πρακτικά; Ότι ο ένας παίκτης (Α) δηλαδή οι δανειστές, επιλέγουν εκείνη την στρατηγική που θα τους δώσει το μεγαλύτερο αποτέλεσμα από τα ελάχιστα των κινήσεων της ελληνικής πλευράς, δηλαδή από τις ελληνικές παραχωρήσεις και ο άλλος παίκτης (Β), η Ελλάδα επιλέγει εκείνη τη στρατηγική που θα της δώσει το ελάχιστο αποτέλεσμα, από τα μέγιστα των στρατηγικών των δανειστών, που ελαχιστοποιεί τη ζημιά της.
Η παραπάνω παράγραφος, όσο τεχνικά και αν περιγράφεται, αν μεταφραστεί σε νούμερα, θα οδηγήσει σε μια μικρή και μάλιστα μικρότερη του αναμενόμενου, μείωση των συντάξεων (κίνηση παίκτη Β) καθώς και σε μια λελογισμένη αύξηση του ΦΠΑ (κίνηση παίκτη Α), οδηγώντας μαθηματικά σε ισορροπία. Οι λύσεις λοιπόν υπάρχουν και είναι εφικτές στη λογική του win-win αρκεί να επικρατεί, σύνεση, λογική και συνεργατική διάθεση, χωρίς εγωισμούς και ιδεοληψίες.
*Ο Μελέτης Ρεντούμης είναι οικονομολόγος τραπεζικός, μέλος της Πολιτικής Γραμματείας της Δυναμικής Ελλάδας.