Αναρωτιέμαι αν η ιδεολογική επίστρωση της δημοκρατίας πραγματοποιείται μέσω της επινόησης θεσμών, που ενισχύουν την κατά εικόνα φιλελεύθερη και πλουραλιστική πλευρά της. Εξ ου και προτάσεις, όπως αυτή του δικαιώματος ψήφου στα δεκαεπτά, διότι οι νέοι έχουν δικαίωμα στην πολιτική και είναι αυτοί που διαμορφώνουν την μελλοντική πολιτική συνθήκη.
Ήδη, τους έχει θεσμοθετηθεί το δικαίωμα να συγκροτούν τη δική τους βουλή, στο πλαίσιο ενός εκπαιδευτικού προγράμματος που απευθύνεται στα σχολεία της χώρας και μετρά είκοσι χρόνια ύπαρξης, τη βουλή των εφήβων για να εκφράσουν θέσεις, να καταθέσουν προτάσεις για όλα εκείνα που τους απασχολούν.
Η παιδεία, οι ίσες ευκαιρίες, ο ρατσισμός, η βία, η απασχόληση, τα ανθρώπινα δικαιώματα, το περιβάλλον, η πολιτιστική κληρονομιά, είναι και η βασική θεματολογία που προτείνεται στους μαθητές από τον αρμόδιο φορέα, την Βουλή των Ελλήνων προς επεξεργασία.
Σκοπός του παραπάνω εκπαιδευτικού προγράμματος είναι να εξοικειωθούν οι μαθητές αφενός με τον τρόπο λειτουργίας του κοινοβουλίου, αφετέρου να συνειδητοποιήσουν τον ρόλο τους ως δημοκρατικοί ενεργοί πολίτες στην κοινωνία. Μέχρι εδώ όλα καλά.
Αυτό, όμως, φαίνεται να είναι το ιδεολογικό περιτύλιγμα μιας διαδικασίας που τείνει είκοσι χρόνια μετά να χάσει εξ ολοκλήρου το νόημα της. Πολύς ντόρος έγινε στην τελευταία συνεδρίαση της βουλής των εφήβων, μετά τα όσα αγόρευσαν και κατέδειξαν οι δεκαεξάρηδες στο βήμα αλλά και στα έδρανα της Βουλής.
Αίσθηση έκαναν οι αμέτρητες selfie με τον Τσίπρα που κυκλοφόρησαν αμέσως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι αντιπαραθέσεις για την προσευχή και την κατάργηση της, η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών ως βασικής προϋπόθεσης για τη βαθιά γνώση της γλωσσικής κληρονομιάς μας και άλλα πολλά. Καμιά ουσία, καμία φρέσκια τοποθέτηση, παρωχημένοι προβληματισμοί για θέματα ανώδυνα.
Η θεματολογία αυτή πυροδότησε πληθώρα αντιδράσεων από τους μεγαλύτερους γι’ αυτό και ασχολήθηκαν τόσο πολύ μαζί τους, όχι για να επικροτήσουν τα παιδιά και τον ίδιο το θεσμό, αλλά για να σχολιάσουν περιπαικτικά και απαξιωτικά τα όσα ειπώθηκαν και συνέβησαν.
Η βουλή των εφήβων θα μπορούσε να είναι εν δυνάμει και κατά συνθήκη μια υγιής μελλοντική πολιτική ελίτ, αν το πολιτικό σύστημα της χώρας μας δεν παρέμενε ίδιο και απαράλλαχτο τα τελευταία σαράντα χρόνια. Ίντριγκα, σκάνδαλα, πηγαδάκια και κουβεντούλες πολιτικής ελαφρότητας στο καφενείο της βουλής, πριν τη δημόσια αντιπαράθεση, ρητορικοί διαξιφισμοί άνευ νοήματος εντός εδράνων, στριμωγμένα «όχι» στη συνείδηση και απονενοημένα «ναι» στα πρακτικά της ημερησίας διάταξης, συνθέτουν καρέ καρέ την εικόνα των σημερινών πολιτικών.
Κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση οι έφηβοι λειτούργησαν προσχηματικά και σε αυτή την αποστολή που τους ανατέθηκε. Φόρεσαν το σοβαρό τους ύφος, υποδύθηκαν την αγωνία τους και θριαμβολόγησαν με την επαναστατική τους διάθεση που μετράται με υψηλά ντεσιμπέλ στη φωνή και έντονη κίνηση στα χέρια.
Αναρωτηθείτε και το εξής: μήπως οι έφηβοι μπλοφάρουν και σαρκάζουν τη γελοιότητα των πολιτικών μέσω των θεσμών; Η μπλόφα αποκαλύπτεται στο ότι οι έφηβοι έπαιξαν άρτια το παιχνίδι μέσω της ιδεολογικής επικάλυψης του λόγου. Η ιδεολογική παράμετρος κάθε πολιτικής ενέργειας γίνεται η αφορμή για τη σκωπτική συμπεριφορά των εφήβων που συμμετείχαν στο θεσμό, σε μια εποχή που έχουν φθαρεί τα ιδεολογήματα και έχουν πάρει τη θέση τους τα οικονομικά μεγέθη, οι ισολογισμοί και το μάζεμα του αδιευθέτητου δημόσιου χρέους.
Τα παιδιά είναι παιδιά, έχουν αισθητήριο και, πολύ περισσότερο, αντίληψη. Απλώς, δεν μπορούν να εκφραστούν ακόμη με τη δική τους ταυτότητα (διότι δεν τους δείξαμε τον τρόπο να ψάξουν και να χτίσουν τη δική τους ταυτότητα) απαλλαγμένα από ρητορικούς μιμητισμούς και έχοντας τον ενθουσιασμό εκείνου που τολμά να σπάει την παρωχημένη επιχειρηματολογία και να διατυπώνει φρέσκο λόγο.
Μοιραία οι έφηβοι μιμούνται συνειδητά και μπλοφάροντας τους μεγάλους-πολιτικούς και μη ‒ για να τους δείξουν την ανεπάρκεια τους. Με τον τρόπο αυτό, που διαπερνά την εφηβική τους αθωότητα, προβάλλουν ένα άλλο μήνυμα αντισυμβατικότητας, σαρκάζοντας την ίδια τη συμβατικότητα με το να δείχνουν συμβατικοί οι ίδιοι. Αυτό θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως μια καινοφανής πολιτική στάση , που αποδομεί το πολιτικό σύστημα χτυπώντας το με τα ίδια του τα όπλα.
Αν αυτή η στάση καθιερωθεί ως μια κανονικότητα από τούδε και στο εξής και δεν είναι απλώς μια μπλόφα περιστασιακή και μοδάτη, αυτό είναι που επιβάλλεται να σκεφτούμε σοβαρά, αναλαμβάνοντας τις ευθύνες μας.
*Η Κατερίνα Σαλαβούρα είναι εκπαιδευτικός.