Βιβλικές καταστροφές γνώρισε ο τόπος πολλές, καμία όμως δεν έμεινε γνωστή ως «κρίση». Ο χαρακτηρισμός αυτός περιθάλπει την πεποίθηση – παραδοχή ότι η προϋπάρχουσα κατάσταση ήταν η φυσιολογική ενώ η σημερινή η παράλογη. Πριν το Μνημόνιο άλλωστε η Ελλάδα αποτελούσε για όλους παράδεισο επίγειο. Μας λένε ότι υπήρχαν παχυλοί μισθοί, χαρούμενοι άνθρωποι και ότι τα κέντρα δούλευαν έξι μέρες τη βδομάδα. Το μόνο που δεν ακούσαμε είναι για καταρράκτες με μέλι. Είναι όμως αυτή η πραγματικότητα; Θυμάται κάνεις τις τυρόπιτες των 100 δραχμών, τον πληθωρισμό ή τι σήμαινε ένα ταξίδι στην Ευρώπη το 1998; Αυτά βεβαίως τώρα είναι αρχαία. Κατάκοπος παππούς σε ουρά τράπεζας μου εξομολογήθηκε πόσο λυπάται τη γενιά μου για το μέλλον της. Το ’60 λέει, κατέβαινες στην Ομόνοια και έβρισκες μεροκάματο. Δεν μας είπε πόσες δεκάρες. Πού έμενε και με τι συνθήκες. Πόσες μέρες δούλευε. Με τι ασφάλιση. Υπήρχε όμως προκοπή, θα σου πει. Πράγματι όταν ξεκινάς από το τίποτα, η όποια προοπτική φαντάζει πιο σπουδαία, πιο ορατή. Η δουλειά των 400 ευρώ που υποτιμά ο Έλληνας δεν αποτελεί όνειρο για τους μετανάστες της Αχαρνών; Η ελπίδα λοιπόν για ένα καλύτερο μέλλον είναι σχετική. Και βεβαίως προϋποθέτει ένα χειρότερο παρελθόν. Και έτσι οδηγούμαστε στο ελληνικό αδιέξοδο. Πώς να ελπίζει κανείς σε κάτι καλύτερο όταν το ευνοϊκότερο αποτέλεσμα θα ήταν η ανάκτηση ενός μόνο μέρους της χαμένης ευημερίας. Η απάντηση βρίσκεται στη γέννηση μιας εποχής κρίσης. Η κρίση αυτή έχει κρατήσει πιο πολύ από το Β ‘ παγκόσμιο πόλεμο. Και θα κρατήσει μέχρι να καταλάβουμε ότι αυτό που θεωρούμε κρίση είναι η νέα πραγματικότητα, η νέα αλήθεια. Και θα παλέψουμε να συντηρήσουμε αυτήν την ψευδαίσθηση για να βολέψουμε την εθνική μας ακινησία. Θα εκλέξουμε παθολογικά ψεύτες πρωθυπουργούς, θα γιγαντώσουμε το Δημόσιο και θα συντρίψουμε κάθε ψήγμα δημιουργικότητας. Και ίσως του χρόνου να μαζεύουμε ακόμα αποδείξεις σε φακέλους. Υπάρχει βεβαίως και ο δρόμος της συνειδητοποίησης, δρόμος χωρίς ροδοπέταλα. Να αντιληφθούμε ότι κρίση δεν είναι αυτό που ζούμε αλλά η προϋπάρχουσα κατάσταση. Ότι τα μνημόνια δεν είναι παρένθεση αλλά σταυροδρόμι. Να γίνει εθνικός σκοπός η καταπολέμηση της δομικής ανεργίας και να μην αρκεστούμε σε ένα πασάλειμμα με τα ΕΣΠΑ. Όμως αυτό δε θα συμβεί. Η βραχύβια μνήμη θα κάνει το θαύμα της και θα ζητωκραυγάζουμε αυτόν που θα προσλάβει εποχικά στους δήμους και θα αυξήσει το βασικό μισθό κατά λίγα ευρώ. Γιατί τότε θα έχουμε βγει από τη κρίση. Και πιθανότητα θα βρίσκουμε μεροκάματο ξανά στην «Ομόνοια».
*Ο Φάνης Βαρτζόπουλος είναι χρηματοοικονομικός αναλυτής.