Στις μέρες μας, όπου ο όρος επιχειρηματικότητα έχει γίνει «must» και όλο και περισσότεροι με συστατικό την καινοτομία επιχειρούν σε ένα ιδιαίτερα εχθρικό περιβάλλον όπως το ελληνικό δεν θα μπορούσαν να λείπουν και διάφορα παρακλάδια της κλασσικής αυτής έννοιας. Ένα από αυτά είναι η «κοινωνική επιχειρηματικότητα». Μάλιστα η παρούσα κυβέρνηση έχει δείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον (πιθανόν ιδεολογικά, αξιακά ή/και προσχηματικά) πάνω στο θέμα.
Μάλιστα στην Τεχνόπολη, στο Γκάζι, μεταξύ 1ης και 3ης Νοεμβρίου του περασμένου έτους έλαβε χώρα η 1η Έκθεση Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας (ΚΑΛΟ). Στην έκθεση συμμετείχαν 150 Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (ΚΟΙΝΣΕΠ), Συνεταιρισμοί Εργαζομένων, Κοινωνικοί Συνεταιρισμοί Περιορισμένης Ευθύνης (ΚΟΙΣΠΕ) και φορείς της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας, με προϊόντα και υπηρεσίες που επεκτείνονται σε όλο το φάσμα της οικονομίας. Ακόμα νέα προγράμματα μέσω του ΕΣΠΑ αναμένεται να φέρουν στο προσκήνιο το θέμα.
Η κοινωνική επιχειρηματικότητα είναι ένα είδος επιχειρηματικότητας πού χρησιμοποιώντας κοινές επιχειρηματικές αρχές ανάπτυξης μίας επιχείρησης, στοχεύει στην επίλυση κάποιου κοινωνικού προβλήματος με όραμα την άμβλυνση/εξάλειψη μίας παθογένειας και την επίτευξη θετικού αντίκτυπου στην κοινωνία. Η κοινωνική επιχείρηση ανταποκρίνεται σε αυτό που αποκαλείται «δημιουργικός καπιταλισμός», ο οποίος προσαρμόζει την επιχείρηση και την αγορά ώστε να ανταποκρίνονται καλύτερα σε ανικανοποίητες κοινωνικές ανάγκες.
Ως προς τα κέρδη μίας κοινωνικής επιχείρησης μπορούμε να πούμε πως αξιοποιούνται για τη βελτίωση της εν λόγω δραστηριότητας και δεν αποτελούν το βασικό κίνητρο της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Οι κοινωνικές επιχειρήσεις μπορούν είτε να επανεπενδύσουν τα κέρδη τους είτε να τα διανείμουν στα μέλη τους αν και η διανομή κερδών στους μετόχους είναι περιορισμένη. Ο κοινωνικός επιχειρηματίας άλλωστε αντιμετωπίζει την επιχείρηση ως μέσο για την επίτευξη ενός ανώτερου σκοπού.
Το θέμα που αναδύεται από τα παραπάνω είναι το εξής: μπορεί η εγγενής αντίθεση που υπάρχει στον όρο «κοινωνική επιχειρηματικότητα» να οδηγήσει σε μία νέα δημιουργική σύνθεση; Στο καπιταλιστικό γίγνεσθαι που η επιχείρηση νοηματοδοτείται από την έννοια του κέρδους το οποίο αποτελεί οξυγόνο ανάπτυξης και επιτυχίας, μπορεί να υπάρξει ένα βιώσιμο σχήμα που εκμεταλλευόμενο τον τρόπο λειτουργίας των συμβατικών επιχειρήσεων και του υπάρχοντος οικονομικού συστήματος να παράξει σημαντικό κοινωνικό κέρδος;
H απάντηση δεν μπορεί να δοθεί παρά εκ του έργου των υπαρχόντων κοινωνικών επιχειρήσεων τα επόμενα χρόνια. Άραγε θα δημιουργηθούν ισχυροί και πετυχημένοι κοινωνικά επιχειρηματικοί όμιλοι;
Σίγουρα πάντως η ουσία της κοινωνικής επιχειρηματικότητας ξεπερνά πολύ την εκμετάλλευση υπάρχοντος θεσμικού πλαισίου με τυχοδιωκτικό σκοπό. Πρέπει και οφείλουν όλοι οι φορείς που εμπλέκονται να αντιμετωπίσουν το θέμα με την σκοπιά της ευκαιρίας και της προοπτικής μίας νέας βιώσιμης οικονομίας που αν και αλληλέγγυας θα παραμένει ανταγωνιστική και υγιής.