Κάθε Σάββατο στις 7 το βράδυ, ο Έιντριαν Φέρναμ καθηγητής ψυχολογίας στο University College του Λονδίνου, πάει για ψώνια στο σούπερ μάρκετ της γειτονιάς του. «Είναι πάντα εκεί εδώ και χρόνια τα ίδια θλιβερά γερόντια και με αναγνωρίζουν», λέει, «αλλά ξέρω ότι είναι πολύ αποτελεσματικό. Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν μόνο δύο άτομα μέχρι το ταμείο, τους προσπερνάω και μέσα σε 20 λεπτά έχω γυρίσει στο σπίτι. Έχω δοκιμάσει να ψωνίσω σε διαφορετικά μέρη και σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, αλλά αυτή είναι η καλύτερη περίπτωση.»

Ο Φέρναμ μελετά την συμπεριφορά της αναμονής, αλλά δεν έχει ανοσία στο στρες που μπορεί να προκαλεί το να στέκεσαι στην ουρά. Την περασμένη εβδομάδα, μάλιστα, δημοσιεύτηκε η πιο πρόσφατη έρευνά του για τη δύναμη του αριθμού έξι που κρύβεται πίσω από μια ουρά. Σύμφωνα λοιπόν με τον «κανόνα των έξι» του βρετανού ψυχολόγου, οι άνθρωποι περιμένουν μόνο για έξι λεπτά σε μια ουρά πριν τα παρατήσουν και φύγουν ενώ είναι απίθανο να μπουν σε μια γραμμή αν υπάρχουν περισσότερα από έξι άτομα μπροστά τους.

Μπορεί να είναι υπεραπλουστευμένο, παρόλα αυτά έχει μια δόση αλήθειας.  Έξι λεπτά αναμονής είναι μεν ικανά να προκαλέσουν ανυπομονησία, αλλά δεν πρόκειται για ένα μαγικό χρονικό διάστημα πέραν του οποίου οι άνθρωποι σταματούν να περιμένουν. Εξαρτάται από το τι περιμένουν. «Δεν θα περιμένουν έξι λεπτά σε ένα μηχάνημα ΑΤΜ», λέει ο Φέρναμ, «αλλά θα το κάνουν για να αγοράσουν εισιτήρια συναυλιών. Έξι λεπτά είναι ο μέσος όρος.»

Ανάλογα, οι άνθρωποι μπαίνουν και σε ουρές με περισσότερα από έξι άτομα, αλλά γίνονται αισθητά πιο διστακτικοί όσο ο αριθμός των ανθρώπων που προηγούνται μεγαλώνει. «Υπάρχουν έρευνες σύμφωνα με τις οποίες το 95% των ατόμων θα εντασσόταν σε μια ουρά πίσω από πέντε άλλους, στους έξι το ποσοστό κατέβηκε στο 85% ενώ στους επτά κατέβηκε ακόμη περισσότερο», λέει ο Φέρναμ. «Βέβαια εξαρτάται και από το πόσο γρήγορα κινείται η ουρά.»

Ο βρετανός ψυχολόγος πιστεύει επίσης ότι η αναμονή σε ουρές έχει γίνει πιο αγχωτική τα τελευταία χρόνια. «Χάρη στην τεχνολογία δεν περιμένουμε πια σε ουρές όπως συνηθίζαμε να κάνουμε παλιότερα», λέει, «Τώρα πια μπορείς να κάνεις πράγματα πολύ πιο γρήγορα, αυτός είναι ο λόγος που οι άνθρωποι τσαντίζονται τόσο πολύ όταν αναγκάζονται να περιμένουν στην ουρά.»

Και αν υπάρχει κάτι που θα μπορούσε να κατηγορηθεί για όλο αυτό, είναι η έρευνα του τελευταίου αιώνα, η οποία αποκάλυψε ότι η κατάσταση στις ουρές είναι πολύ πιο λεπτή από ό,τι νομίζαμε. Και ιδού πέντε πράγματα που έχουμε μάθει.

Η ελικοειδής ουρά είναι καλύτερη

Φανταστείτε μια τράπεζα με πέντε ταμεία και 20 πελάτες που μπορούν να σχηματίσουν πέντε ουρές των τεσσάρων. Είναι κάτι που δεν φαντάζει τόσο τρομακτικό και επιπλέον φαίνεται απλό. Αυτή η μέθοδος που συνηθιζόταν στο παρελθόν, οδήγησε όμως στην περίφημη εμπειρία της απογοήτευσης που νιώθεις όταν βλέπεις ότι η ουρά που δεν προτίμησες κινείται πιο γρήγορα.

Μερικές φορές, άνθρωποι που έφταναν μετά από σένα ήταν πιθανό να εξυπηρετηθούν πρώτοι, ενώ εσύ είχες κολλήσει για ώρες πίσω από κάποιον που προσπαθούσε να αποκωδικοποιήσει την αίτηση για την χορήγηση ενός ενυπόθηκου δανείου.

Η «ελικοειδής ουρά», όπως είναι γνωστή, λύνει αυτό το πρόβλημα βάζοντας όλους τους πελάτες σε μια σειρά σαν φίδι που σέρνεται μέσα σε ένα λαβύρινθο εμποδίων. Και όταν φτάνεις μπροστά, πηγαίνεις σε όποιο ταμείο είναι διαθέσιμο. Οπότε οι συνέπειες  της καθυστέρησης εξ αιτίας του αιτούντος υποθήκη μοιράζονται ομοιόμορφα ανάμεσα σε όλους και εξασφαλίζεται ότι ο καθένας θα εξυπηρετηθεί με τη σειρά του.

Βασικά, αν και είναι μακριές, οι ελικοειδείς ουρές κινούνται γρήγορα, πράγμα που είναι καλύτερο για το ηθικό σου. «Έτσι οι άνθρωποι έχουν μια αίσθηση προόδου», λέει ο Φέρναμ. Και είναι ενθαρρυντικό ότι τώρα πια, σχηματίζονται ακόμη και αυθόρμητα ελικοειδείς ουρές, για παράδειγμα, στα ATM που υπάρχουν έξω από τις τράπεζες.

Όταν η προσοχή μας αποσπάται, αντέχουμε περισσότερη ώρα στην ουρά

Οι άνθρωποι δεν αντέχουν να περιμένουν χωρίς να γνωρίζουν τον χρόνο αναμονής, γι’ αυτό συχνά ενημερώνονται για τον αριθμό που εξυπηρετείται. Ακόμα κι έτσι, όμως όταν δεν έχεις να ασχοληθείς με κάτι άλλο, η αναμονή μπορεί να γίνει ανυπόφορη. Αντίθετα, «αν κάνεις κάτι, αν έχεις π.χ. μαζί σου ένα smartphone, ένα iPad ή κάτι τέτοιο, βοηθάει», λέει ο Φερναμ.

Πριν από την εποχή των έξυπνων κινητών, πάντως, η ενόχληση που μπορεί να προκαλέσει η αναμονή οδήγησε στην εγκατάσταση κατόπτρων σε ουρανοξύστες για να αποσπάται η προσοχή των ανθρώπων που περίμεναν τους ανελκυστήρες. Σύμφωνα με τον Ντίκ Λάρσον, καθηγητή στο MIT, η Disney είναι η καλύτερη στην ψυχολογία της ουράς. «Στην Ντίσνεϊλαντ μπορεί να περιμένετε 45 λεπτά για μια βόλτα των οκτώ λεπτών», είπε στο Slate, «αλλά θα σας κάνουν να νιώσετε σαν να έχει αρχίσει ήδη η διαδρομή, ενώ είστε ακόμα στη γραμμή. Προκαλούν ενθουσιασμό και κάθε είδους αντιπερισπασμό στην ουρά.» Ο Φέρναμ συμπληρώνει, εξάλλου, ότι υπερεκτιμούν συστηματικά το χρόνο αναμονής για να εξασφαλίσουν στους πελάτες μια ευχάριστη έκπληξη.

Σημασία έχουν οι άνθρωποι πίσω από εσάς

Σύμφωνα με τον Φέρναμ, οι άνθρωποι μπορούν να  περιμένουν περισσότερο σε μια ουρά, εάν υπάρχουν περισσότερα άτομα πίσω τους. Εκ πρώτης όψεως αυτό φαίνεται περίεργο, καθώς οι άνθρωποι πίσω από σας δεν επηρεάζουν το χρονικό διάστημα που θα χρειαστεί να περιμένετε. Ψυχολογικά, ωστόσο, υπάρχει διαφορά.

«Αν στέκεστε σε μια ουρά που κινείται αργά και έχετε τον αριθμό επτά, μπορεί να φύγετε», λέει ο Φέρναμ, «Αλλά αν ξαφνικά, έρθει μια ομάδα ανθρώπων και σταθεί πίσω σας, τότε θα έχετε βρεθεί στη μέση της ουράς και σκέφτεστε “τουλάχιστον είμαι στα μισά του δρόμου”. Με απλά λόγια, αν αντιληφθείτε άλλους ανθρώπους που θα ήθελαν τη δική σας θέση στην ουρά, αρχίζετε να αισθάνεστε ότι αυτή η θέση είναι πολύτιμη, και ως εκ τούτου, η αναμονή αξίζει τον κόπο».

Σταθείτε και στις δύο πλευρές της κυλιόμενης σκάλας

Αυτή η καινοτομία τρομοκράτησε κάποιους επιβάτες το 2015 όταν δοκιμάστηκε στο σταθμό Holborn του μετρό στο Λονδίνο, αλλά τώρα θεωρείται πλέον απόλυτα λογική. Παραδοσιακά, στις βρετανικές κυλιόμενες σκάλες λειτουργεί μια αργή και μια γρήγορη λωρίδα, επιτρέποντας στους ανθρώπους που βιάζονται να χρησιμοποιούν την αριστερή πλευρά, ενώ οι υπόλοιποι στέκονται δεξιά. Το αποτέλεσμα είναι οι βιαστικοί της αριστερής λωρίδας να θυμώνουν όταν ένας αθώος τουρίστας μπλοκάρει την πορεία τους. Ωστόσο, μια κυλιόμενη σκάλα με μια άδεια λωρίδα ταχείας κυκλοφορίας δεν εξυπηρετεί πραγματικά.

Όταν οι άνθρωποι στέκονται, μπορούν να βρεθούν πολύ πιο κοντά ο ένας στον άλλο από ό,τι όταν περπατούν ή τρέχουν. Επιπλέον λίγοι άνθρωποι είναι πρόθυμοι να ανέβουν περπατώντας σε μεγάλο ύψος. Έτσι σε μια κυλιόμενη σκάλα που λειτουργεί με τον παραδοσιακό τρόπο (οι επιβάτες στέκονται δεξιά και αφήνουν ελεύθερη την αριστερή λωρίδα για τους βιαστικούς) υπάρχει απλά λιγότερος χώρος. Αν λοιπόν θέλετε να μειωθεί η συμφόρηση στο κάτω μέρος της σκάλας, πρέπει όλοι να στέκονται.

Μπορείτε και να σπρώξετε αν θέλετε

Ο κοινωνικός ψυχολόγος Στάνλεϊ Μίλγκραμ μελέτησε ουρές στη Νέα Υόρκη τη δεκαετία του 1980. Οι φοιτητές του πήγαιναν σε χώρους που υπήρχαν ουρές, όπως σιδηροδρομικοί σταθμοί και καταστήματα στοιχημάτων, και έμπαιναν συστηματικά ανάμεσα στο τρίτο και στο τέταρτο άτομο, λέγοντας: «Με συγχωρείτε, θα ήθελα να μπω εδώ.» Αν κάποιος διαμαρτυρόταν, έφευγαν. Αν όχι, έφευγαν μετά από ένα λεπτό. Οι φοιτητές ανέφεραν ότι το βρήκαν εξαιρετικά αγχωτικό, αν και μόνο σε ποσοστό  10% τους έβγαλαν από τη σειρά. Κυρίως, είχαν να αντιμετωπίσουν έκφραση δυσαρέσκειας και βρώμικα βλέμματα. «Οι άνθρωποι αντιδρούσαν πολύ λίγο», λέει ο Φέρναμ, «Και μάλιστα στη Νέα Υόρκη.»

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News